Fructus Acaciae Concinnae ฝักส้มขอน Mimosa concinna Willd. ส้มป่อย Acacia Concinna Pod ฝักเอกราช
ฝักส้มป่อย ฝักส้มป่อย เป็นฝักแก่แห้งของพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Acacia concinna (Willd.) DC. ในวงศ์ Fabaceae (Leguminosae) วงศ์ย่อย Mimosoideae
ฝักส้มป่อยมีสารเคมีที่สำคัญหลายชนิด เช่น * สารกลุ่มแซไพนิน (saponins) เช่น อะเคซินินซี (acacinin C), อะเคซินินดี (acacinin D), อะเคซินินอี (acacinin E) * แซโพนินไกลโคไซด์ (saponin glycosides) เช่น คินมูนโนไซด์ เอ (kinmoonoside A), คินมูนโนไซด์ บี (kinmoonoside B), คินมูนโนไซด์ ซี (kinmoonoside C), * สารกลุ่มแล็กโทน (lactones) เช่น กรดอะเคซิก (acacic acid) สารไกลโคไซด์ ชื่อ โซนูไซด์ (sonudide) * น้ำตาลจำพวกโอลิโกพอลิแซ็กคาไรด์ (oligopolysaccharides) เช่น ซูโครส (sucrose), แรฟฟิโนส (raffinose), สตาชิโอส (stachyose)
มีรสเปรี้ยว ใช้ต้มน้ำดื่ม หรือบดกินเป็นยาถ่าย ขับเสมหะ แก้ไอ แก้ไข้จับสั่น แก้น้ำลายเหนียว ทำให้อาเจียน ตำพอก หรือ ชุบสำลีปิดแผลโรคผิวหนัง ฝักใช้สระผม
คนไทยเชื่อว่าน้ำแช่ฝักและใบส้มป่อยเป็นศิริมงคล ใช้เป็นน้ำพระพุทธมนต์ ใช้สระผม ตำราแพทย์แผนไทย ฝักส้มป่อย 1 ส่วน ผสมน้ำ 4 ส่วน จะทำให้ผมดกและชำระรังแคได้ดี