ໂກຖເຂມາ

ໂກຖເຂມາ ໂກຖເຂມາເປ็ນເຫງັາແຫັງຂອງພືຊທີັມີຊືັອວິທຢາສາສຕຣວັາ Atractylodes lancea (Thunb.) DC. ໄນວງສ Asteraceae (Compositae)

ໂກຖເຂມາເປ็ນ່ມັລັມລຸກອາຢຸຫລາຢປີ ສູງ 30-100 ເຊນຕິເມຕຣ ເຫງັາ ທອດນອນຫຣືອຕัັງຂຶັນ ມີຣາກພິເສສຂນາດເທັາๆ ກัນຈํານວນມາກ ລํາຕັນ ຂຶັນ ເດີຢວຫຣືອເປ็ນກຣะຈຸກ ່ມັແຕກກິັງຫຣືອແຕກກິັງເຊພາะ ຕອນບນ ມີຂນຄລັາຢໄຢແມງມຸມເລ็ກນັອຢຫຣືອເກລີັຢງ ໄບ ເປ็ນໄບເດີັຢວ ເຣີຢງເວີຢນ ແຜັນໄບບາງຄລັາຢ ກຣะດາສ ມີຫລາຢຣູປແບບ ຂອບມີຂນຄຣຸຢຫຣືອຫຢัກ ຊີັຟัນ ໄບໄກລັໂຄນຕັນຣູປ່ຂັ ກວັາງ 5-8 ເຊນຕິເມຕຣ ຢາວ 8-12 ເຊນຕິເມຕຣ ຂອບເຣີຢບຫຣືອຫຢัກແບບ ຂນນກ 3-5 ແຊກ ແຊກຂັາງຣູປຣີ ຫຣືອຣູປ ່ຂັກລัບແກມຣູປຣີ ແຊກປລາຢຣູປກລມ ຣູປ່ຂັກລัບ ຣູປ່ຂັ ຫຣືອຣູປຣີ ກັານໄບສัັນຫຣືອອາຈຢາວ່ດັຖຶງ 3.5 ເຊນຕິເມຕຣ ໄບບຣິເວນກລາງຕັນຣູປ່ຂັກລัບ ຣູປ ່ຂັກລัບແກມຣູປຣີ ຣູປຣີແຄບ ຫຣືອຣູປໄບຫອກກລัບ ໂຄນຣູປລິັມແກມສອບເຣີຢວ ຂອບເຣີຢບຫຣືອຫຢัກເປ็ນ ຣູປສາມເຫລີັຢມປລາຢແຫລມ 1-2 ແຊກໄກລັໂຄນໄບ ໄບບຣິເວນປລາຢຕັນອາຈມີຂອບຫຢัກແຫລມ 1-2 ແຊກ ກັານໄບຢາວ 0.5-2.5 ເຊນຕິເມຕຣ ຊັອດອກ ແບບຊັອກຣะຈຸກແນັນ ມີ 1 ຖຶງຫລາຢຊັອ ອອກທີັ ປລາຢກິັງ ວງໄບປຣะດัບຊັອນກัນແນັນ ຣູປຣะຆัງ ເສັນຜັານສູນຢກລາງ 1-1.5 ເຊນຕິເມຕຣ ໄບປຣะດัບ ມີ 5-7 ວງ ຂອບມີຂນຄລັາຢໄຢແມງມຸມເລ็ກນັອຢ ປລາຢມນ ໄບປຣะດัບວງນອກຣູປ່ຂັຖຶງຣູປ່ຂັແກມຣູປ ໄບຫອກ ກວັາງ 2-3 ມິລລິເມຕຣ ຢາວ 3-6 ມິລລິເມຕຣ ໄບປຣะດัບວງກລາງຣູປ່ຂັຖຶງຣູປ່ຂັແກມຣູປຣີ ຫຣືອຣູປຣີ ກວັາງ 3-4 ມິລລິເມຕຣ ຢາວ 0.5-1 ເຊນຕິເມຕຣ ໄບປຣะດัບວງໄນຣູປຣີຖຶງຣູປແຖບ ກວັາງ 2-3 ມິລລິເມຕຣ ຢາວ 1.1-1.2 ເຊນຕິເມຕຣ ໄບປຣะດัບວງໄນສຸດອາຈມີສີແດງ ດັານບນຂອງຖານ ດອກຣັວມແບນ ດອກສີຂາວ ເປ็ນດອກສມບູຣນເພສ ຫຣືອດອກເພສເມີຢທີັມີເກສຣເພສຜູັລດຣູປ ກລີບເລີັຢງ ເປ็ນຂນ ສີນັํາຕາລຖຶງສີຂາວຫມັນ ມີ 1 ແຖວ ໂຄນ ຕິດກัນເປ็ນວງ ຢາວ 7-8 ມິລລິເມຕຣ ກລີບດອກຢາວ ປຣะມານ 9 ມິລລິເມຕຣ ປລາຢເປ็ນ 5 ຫຢัກ ເກສຣ ເພສຜູັ 5 ອัນ ຕິດທີັຫລອດກລີບດອກ ຣัງ່ຂັໄຕັວງ ກລີບ ມີ 1 ຊັອງ ມີອອວຸລ 1 ເມ็ດ ກັານເກສຣເພສເມີຢສัັນ ຢອດເກສຣເພສເມີຢຣູປສາມເຫລີັຢມ ມີຂນນຸັມ ຜລ ແບບຜລແຫັງເມລ็ດລັອນ ຣູປ່ຂັກລัບ ພືຊຊນິດນີັມີເຂຕ ກາຣກຣะຈາຢພัນຖຸໄນປຣะເທສຣัສເຊີຢ ສາຖາຣນຣัຖປຣะຊາຊນຈີນ ຍີັປຸັນ ແລะເກາຫລີ ຂຶັນຕາມທຸັງຫຍັາໄນປັາ ແລะຕາມຊອກຫິນ ທີັສູງຈາກຣะດัບນັํາທะເລ 700-2500 ເມຕຣ ອອກດອກແລะເປ็ນຜລຕัັງແຕັ ເດືອນມິຖຸນາຢນຖຶງຕຸລາຄມ ໂກຖເຂມາມີລัກສນะເປ็ນກັອນ ຄັອນຂັາງກລມຫຣືອຢາວ ເສັນຜັານສູນຢກລາງ 1-2 ເຊນຕິເມຕຣ ອາຈມີແງັງຢາວ 3-10 ເຊນຕິເມຕຣ ຜິວເປ็ນປຸັມປມ ສີນັํາຕາລແກມສີເທາ ຫຣືອເກືອບສີດํາ ມີຣອຢຢັນ ແລะຣອຢບິດຕາມຂວາງ ມີກລິັນຫອມ ເນືັອແນັນ ເມືັອຝານຫัວອອກໄຫມັ ๆ ຈะມີສີຂາວມອທີັ ດັານໄນ ຜິວສີເຫລືອງ ເນືັອໄນມີແຕັມສີແສດຂອງຊัັນ ນັํາມัນອຢູັປຣะປຣາຢທัັວ່ປ ໂກຖເຂມາມີນັํາມัນຣะເຫຢງັາຢ (volatile oil) ຣັອຢລะ 3.5-5.6 (2-4) ນັํາມัນນີັມີສາຣອນຸພัນຖເຊສຄວິເທອຣພືັນ (sesquiterpene derivatives) ຫລາຢຊນິດ ເຊັນ ອะແທຣ็ກທິໂລດິນ (atractylodin), ອะແທຣ็ກທິລອນ (atractylon), ບີຕາ-ຢູເດສມອລ (6-eudesmol), ເອລິມອລ (elemol) ນອກຈາກນัັນຢัງມີ່ຮນີຊອລ (hinesol) ່ຮດຣອກຊືັອะແທຣ็ກທິລອນ (hydroxyatractylon), ອะເຊທອກຊືັອะແທຣ็ກທິລອນ (acetoxyatractylon)