ໂກຖຈຸຬາລัມພາ

ໂກຖຈຸຬາລัມພາ ໂກຖຈຸຬາລัມພາເປ็ນສັວນເຫນືອດິນແຫັງທີັເກ็ບໄນຣะຢะອອກດອກຂອງພືຊທີັມີຊືັອວິທຢາສາສຕຣວັາ Artemisia annua L. ໄນວງສ Asteraceae (Compositae)

ລัກສນะພືຊ ່ມັລັມລຸກອາຢຸປີເດີຢວ ສູງ 0.7-1.6 (-2) ເມຕຣ ແຕກກິັງມາກ ທัັງຕັນມີກລິັນແຣງ ມີ ຂນປຣะປຣາຢ ຫລຸດຣັວງງັາຢ ໄບ ເປ็ນໄບເດີັຢວ ເຣີຢງ ເວີຢນ ມີຕັອມໂປຣັງແສງ ໄບບຣິເວນໂຄນຕັນຣູປ ່ຂັຫຣືອຣູປສາມເຫລີັຢມແກມຣູປ່ຂັ ກວັາງ 2-6 ເຊນຕິເມຕຣ ຢາວ 3-7 ເຊນຕິເມຕຣ ຂອບໄບຫຢัກ ລຶກແບບຂນນກ 3 ຫຣືອ 4 ຊัັນ ເປ็ນ 5-8(-10) ຄູັ ແຊກໄບຈัກຟัນເລືັອຢລຶກຣູປສາມເຫລີັຢມ ກວັາງ ປຣะມານ 0.5 ມິລລິເມຕຣ ຢາວປຣะມານ 1.2 ມິລລິເມຕຣ ເສັນກລາງໄບເດັນຊัດທາງດັານບນ ແກນ ກລາງໄບມີປີກແຄບ ອາຈຈัກຟัນເລືັອຢເລ็ກນັອຢຫຣືອ ເຣີຢບ ໄບບຣິເວນກລາງຕັນຫຢัກລຶກແບບຂນນກ 2 ຫຣືອ 3 ຊัັນ ໄບໄກລັຢອດຣວມທัັງໄບປຣะດัບຫຢัກ ລຶກແບບຂນນກ 1 ຫຣືອ 2 ຊัັນ ກັານໄບສัັນມາກ ຊັອດອກ ແບບຊັອແຢກແຂນງ ຣູປພີຣะມິດກວັາງ ຊັອຢັອຢແບບຊັອກຣะຈຸກແນັນ ຣູປກລມ ມີຈํານວນ ມາກ ເສັນຜັານສູນຢກລາງ 1.5-2.5 ມິລລິເມຕຣ ສີເຫລືອງຖຶງສີເຫລືອງເຂັມ ກັານຊັອຢັອຢສัັນ ດອກ່ມັມີ ແພປພัສ ວງນອກເປ็ນດອກເພສເມີຢ ມີ 10-18 ດອກ ໂຄນກລີບເຊືັອມຕິດກัນເປ็ນຫລອດ ປລາຢຈัກ ເປ็ນຊີຟัນ 2 (3-4) ຊີັ ຢອດເກສຣເພສເມີຢແຫລມ ດອກຢັອຢຕຣງກລາງເປ็ນດອກສມບູຣນເພສ ມີ 10-30 ດອກ ໂຄນກລີບເຊືັອມຕິດກัນເປ็ນຫລອດ ປລາຢຈัກຊີັຟัນ 5 ຊີ ເກສຣເພສຜູັມີ 5 ອัນ ອัບເຣນູ ເຊືັອມຕິດກัນ ແຕັລะອัນມີຣຢາງຄດັານບນ 1 ອัນ ຣູປສາມເຫລີັຢມປລາຢແຫລມ ແລะມີຣຢາງຄປລາຢມນ ທີັໂຄນ 2 ອัນ ຜລ ແບບຜລແຫັງເມລ็ດລັອນຣູປ່ຂັ ແກມຣູປຣີ ຢາວປຣะມານ 0.5 ມິລລິເມຕຣ

ໂກຖຈຸຬາລัມພາມີເຂຕ ກາຣກຣะຈາຢພัນຖຸໄນທວີປອເມຣິກາເຫນືອ ທວີປຢຸໂຣປ ພາຄເຫນືອຂອງທວີປແອຟຣິກາ ແລะໄນທວີປເອເຊີຢ ໄນປຣะເທສສາຖາຣນຣัຖປຣะຊາຊນຈີນມัກພບຂຶັນທัັວ່ປ ຕາມເນິນເຂາ ຂັາງທາງ ທີັຣກຣັາງ ຫຣືອຕາມຊາຢປັາ ທີັສູງຈາກຣะດัບນັํາທะເລຕัັງແຕັ 200-3,650 ເມຕຣ ມີຜູັນํາມາທດລອງປລູກໄນປຣะເທສ່ທຢແລะພບວັາ ຂຶັນ່ດັດີ ອອກດອກແລะເປ็ນຜລ່ດັຕัັງແຕັເດືອນ ສິງຫາຄມຖຶງພฤສຈິກາຢນ

ໂກຖຈຸຬາລัມພາປຣะກອບດັວຢ ສັວນລํາຕັນແຫັງຣູປທຣງກຣะບອກ ເສັນຜັານສູນຢກລາງ 2-6 ມິລລິເມຕຣ ຢາວ 30-80 ເຊນຕິເມຕຣ ມัກແຕກກິັງທີັຕອນບນຂອງລํາຕັນ ມີສີເຂີຢວແກມ ສີເຫລືອງຫຣືອສີເຫລືອງແກມສີນັํາຕາລ ມີສัນຕາມຢາວ ເນືັອແນັນເລ็ກນັອຢ ຫัກງັາຢ ສັວນໄບມัກພບເຣີຢງສລัບ ມັວນຫຣືອຫດຢัນ ຫัກງັາຢ ສີເຂີຢວເຂັມຫຣືອສີເຂີຢວ ແກມສີນັํາຕາລ ອາຈພບໄບຫຢัກລຶກສາມຊัັນ ແຊກ ຣູປຂອບຂນານຫຣືອຣູປຣີຢາວ ຜິວທัັງ 2 ດັານມີຂນນຸັມ ຊັອດອກເປ็ນຊັອແຢກແຂນງ ຊັອຢັອຢເປ็ນຊັອກຣะຈຸກ ແນັນ ສີເຫລືອງອັອນຖຶງສີຂາວແກມສີເຫລືອງ ເສັນ ຜັານສູນຢກລາງ່ມັເກິນ 2.5 ມິລລິເມຕຣ ມີກລິັນ ຫອມເຊພາะ ຣສຂມເລ็ກນັອຢ ອງຄປຣะກອບທາງເຄມີ ໂກຖຈຸຬາລัມພາມີສາຣອນຸພัນຖ ເຊສຄວິເທອຣພືັນແລ็ກໂທນ (sesquiterpene lactones) ຫລາຢຊນິດ ແຕັທີັສํາຄัຍຄືອ ຊິງຮາວຊູ (ginghaosu) ຫຣືອອາຣເທແອນນູອິນ (arteannuin) ຫຣືອອາຣເທມິຊິນິນ (artemisinin) ຣັອຢລะ 0.3 - 0.6 ນອກຈາກນัັນ ຢัງພບສາຣກລຸັມເຟລໂວນອຢດ (flavonoids) ອີກຫລາຢຊນິດ ເຊັນ ຄາສທິຊິນ (casticin), ເຊອຣຊິລນີອອສ (cirslineol), ຄຣິໂຊພລືນອລດີ (chrysoplenol-D), ຄຣິໂຊພລີເນທິນ (chrysoplenetin)