ດອກຄำຝອຢ ຈາກ ສເປນ ດອກຄำຝອຢ ນำເຂັາ ຈາກ ປຣะເທສສເປນ ຫຍັາຝຣัັນ ສິັງເລ็ກๆແຕັມູລຄັາໄນຕัວສູງລິບ ເຄຣືັອງເທສສມຸນ່ພຣທີັສຣຣພຄຸນເປ็ນເຄຣືັອງຫອມ ເປ็ນຜລິຕຜລທີັ່ດັຈາກເກສຣດອກ່ມັ ມນຸສຢຣູັຈัກນำມາໄຊັງານ່ມັຕັำກວັາຫັາພัນປີ ໄນແດນຊມພູທວີປຣູັຈัກກັອນຄຣัັງພຸທຖກາລດັວຢຊັำ ໄນພາສາສัນສກฤຕມີຊືັອວັາ ເກສຣວຣ ເປ็ນຄัນຖວัຕຖຸໄນກາຣຜລິຕເຄຣືັອງຫອມຄືອ ມີກາຣໄຊັຕัວເກສຣສກัດເປ็ນນັำມัນຫອມຣะເຫຢ ເພືັອຣວມກัບນັำຫອມລะເຫຢອືັນๆຫຣືອນำ່ປບດເປ็ນຜງເປ็ນຕັນ ເຄຣືັອງເທສປຣຸງອາຫາຣມີກາຣໄຊັເກສຣເພີຢງເລ็ກນັອຢໄສັລງ່ປໂດຢຕຣງໄນອາຫາຣ ອີກວິຖີຄືອ ນำເກສຣໄສັໄນນັำເກືອບເດືອດແລັວໄຊັນັำທີັ່ດັນัັນປຣຸງອາຫາຣທำໄຫັເກິດສີສັມສວັາງແລะມີກລິັນຫອມຢິັງຂຶັນ ຣງຄວัຕຖຸໄນກາຣຢັອມຜັາ ນัກບວຊແລะຊນຊัັນສູງໂບຣານ ນำຫຍັາຝຣัັນໄຊັໄນກາຣຢັອມສີຜັາ ທำໄຫັເກິດສີສັມ ໄນສາສນາພຸທຖພຣะສາກຢມຸນີພຸທຖເຈັາທຣງມີພຣะອນຸຍາຕໄຫັພຣะພິກສູໄຊັຜັາທີັຢັອມຈາກຫຍັາຝຣัັນ່ດັ ໄນສາສນາຮິນດູສີສັມທີັ່ດັຈາກຫຍັາຝຣัັນ ເປ็ນດຸຈສີເດີຢວກัບ່ຟຫຣືອອัຄນີ ດວງຕะວัນຫຣືອພຣะສຸຣິຢะ ຊຶັງເປ็ນສัຍລัກສນຂອງ ສัຕຢะ (ຄວາມຈຣິງ) ແມັໄນນິກາຢເຊນແລะສາສນາຊິກຊ ຕັາງກ็ໄຊັສີນີັໄນສາສນາຂອງຕນດັວຢ ຣວມ່ປຖຶງໄຊັໄນສາສນພິຖີ ນัັນຄືອ ໄນສາສນາຮິນດູ ມີກາຣຣะບຸຖຶງສິັງຂອງຕັາງๆ ທີັຈะສັງລງ່ປໄນພິຖີໂຫມກູນທ (ພິຖີໄສັຂອງລງໄນ່ຟ) ຊຶັງປຣะກອບ່ປດັວຢສມຸນ່ພຣຕັາງๆ ຫນຶັງໄນນัັນຄືອ ຫຍັາຝຣัັນ
ຫາກທັານຜູັອັານເຄຢຜັານຫນັາຜັານຕາກัບຫນัງອິນເດີຢຄງຈะເຄຢເຫ็ນ ຜງສີສັມອອກແດງຈัດທີັໄຊັໄນກາຣເຈິມເພືັອຄວາມເປ็ນສິຣິມງຄລ ຜງທີັວັານัັນຄືອ ກຸງກຸມ ແຕັໂບຣານນัັນໄຊັຫຍັາຝຣัັນບດເປ็ນຜງ ໄນຂນะເດີຢວກัນຍັາຝຣัັນນີັ ກ็ຣອນແຣມຜັານເສັນທາງສາຢ່ຫມມາພຣັອມກัບກອງຄາຣາວານສິນຄັາ ກัບບຣຣດາພຣะພຸທຖສາສນາເຂັາສູັແດນມัງກຣ ຊຶັງອາຈຈะເຂັາກັອນຣາຊວງສຮัັນເລ็ກນັອຢ ມัນຖູກເຣີຢກວັາ ດອກ່ມັແດງຈາກຕັາງຊາຕິ ( 番红花 ຟານຫງຮວາ ) ຫຣືອ ດອກ່ມັແດງຈາກຕะວัນຕກ (西红花 ຊີຫງຮວາ ) ເພຣາะຄວາມເປ็ນທີັນິຢມໄນຄຸນປຣะໂຢຊນຕັາງๆ່ມັເພີຢງແຕັຕัວເກສຣດອກ່ມັນີັເທັານัັນ ແມັແຕັຕັນພัນຖຸກ็ຢัງນำມາປລູກໄນແດນຕะວัນອອກນີັ ເພືັອໄຊັປຣะໂຢຊນດັານຕັາງๆ ໄນພຣะພຸທຖສາສນາວัຊຣຢານຕะວัນຕກ (ທິເບຕ) ນິຢມໄສັຫຍັາຝຣัັນລງໄນນັำເປລັາທີັຈะຖວາຢພຣะຣัຕນຕຣัຢ ເພຣາะເຊືັອວັາເປ็ນສິັງແທນນັำອມฤຕອີກດັວຢ
ຫຍັາຝຣัັນຈัດເປ็ນພືຊລັມລຸກທີັມີລำຕັນທີັສູງປຣะມານເກືອບ 30 ເຊນຕິເມຕຣ ຈัດເປ็ນພືຊທີັມີລำຕັນອຢູັໄຕັດິນ ນัັນຄືອລัກສນะປຣะເພທຫัວເຊັນເດີຢວກัບຫัວຫອມ ຫัວຂອງມัນມີລัກສນะເປ็ນເມ็ດກລມສີນັำຕາລເພືັອ່ວັກัກຕຸນອາຫາຣແລะຖູກຫັອຫຸັມດັວຢເສັນໄຢຫນາ ໄບມີລัກສນะແຫລມຢາວສີເຂີຢວແກັ ແຕັລะໄບຢາວເຊລີັຢ 40 ເຊນຕິເມຕຣ ເປ็ນພືຊມີອາຢຸ່ດັຫລາຢປີ ສັວນຂອງດອກເປ็ນສັວນທີັສำຄัຍທີັສຸດ ເພຣາะເປ็ນສັວນທີັເຣາຈะເກ็ບຜລຜລິຕທີັເຣາຈะເອາ່ວັໄຊັງານກัນ ຕัວດອກນัັນສີມັວງຄລັາຢດອກບัວ ມີກລີບດອກ 5-6 ກລີບ ທຣງດອກຢາວຣີດຶຈຣູປ່ຂັ ເກສຣຕัວເມີຢມີສີແດງເຂັມ ໂດຢອາຢຸຂອງດອກຈะມີເວລາປຣะມານ 2-3 ສัປດາຫ ແລะ ທີັສำຄัຍມัກຈะອອກດອກໄນຊັວງฤດູໄບ່ມັຣັວງ ຜລຜລິຕທີັເຣາ່ດັຈາກດອກນີັ ກ็ຄືອເກສຣຕัວເມີຢເທັານัັນ ຢອດສີແດງສດຢືັນຢາວອອກມາເຫນືອດອກສີມັວງ ໂດຢແຕັລะດອກຈะມີເກສຣອຢູັເພີຢງສາມເສັນເທັານัັນ ໄນກາຣເກ็ບເກີັຢວ ວິຖີກາຣເກ็ບນัັນຈะຕັອງຣີບເກ็ບສັວນເກສຣໄຫັ່ດັໄນວัນເດີຢວ ມິຊะນัັນດອກຈะໂຣຢ່ປ ຫລัງຈາກນัັນເມືັອ່ດັເກສຣສດມາແລັວ ກ็ທำກາຣຄัັວໄຫັແຫັງທัນທີເພືັອໄຫັ່ດັເກສຣທີັມີຄຸນພາພ ກຣຣມວິຖີກາຣເກ็ບເກີັຢວທัັງຫມດນີັຕັອງໄຊັແຣງງານຄນເທັານัັນ ຊຶັງກວັາຈะ່ດັຫຍັາຝຣัັນສัກຫນຶັງກິໂລກຣัມກ็ຕັອງເກ็ບດອກໄຫັ່ດັຣາວๆແສນດອກ ຈຶງເປ็ນສາເຫຕຸວັາ ທำ່ມມัນຖຶງ່ດັແພງຣะຢัບຂນາດນີັ ຢัງ່ມັຣວມຖຶງກາຣເພາะປລູກທີັຢາກເຢ็ນ ເພຣາะມີ່ມັກີັທີັບນໂລກທີັຈะມີສພາພອາກາສ່ດັເຫມາะສມກัບກາຣເຕິບໂຕຂອງພືຊຊນິດນີັ ສັວນວິຖີຂຢາຢພัນຖຸ ທำ່ດັດັວຢກາຣແຢກຫัວແລັວນำ່ປປລູກຕັອ່ປ
ນອກຈາກຈะວິຖີກາຣທີັຢາກເຢ็ນໄນກາຣເກ็ບເກີັຢວແລะມີຣາຄາແພງແລັວ ສຣຣພຄຸນຂອງຫຍັາຝຣัັນກ็ປຣะດາມີອຢັາງມາກຫລາຢ ໄນຕำຣາຢາ່ທຢນัັນຣะບຸວັາ ຫຍັາຝຣัັນມີຣສຊມອມຫວານແລะຫອມ ມัກປຣາກຕອຢູັໄນສັວນຜສມຂອງຢາຫອມຕำຣัບຕັາງๆ ໂດຢສຣຣພຄຸນຊັວຢໄຫັຫລัບສບາຢ ລດອາກາຣວິຕກກัງວລ ຕັານພາວะຊຶມເສຣັາ ນອກຈາກນີັໄນຕำຣัບຢາ່ທຢຢัງໄຊັເປ็ນສັວນປຣะກອບໄນກາຣຫัດຂัບຣะດູ ບำຣຸງກำລัງ ແກັໂຣຄລມໄນຕำຣัບແກັໂຣຄລມກອງລะເອີຢດ ໄນແພທຢແຜນປัຈຊິມທິສນัັນ ໄຊັຫຍັາຝຣัັນໄນຢາແກັ່ອ ຫອບຫືດ ຣัກສາຈัກສຸໂຣຄ ທາງກາຣແພທຢຣะບຸວັາ່ມັຄວຣໄຊັຫຍັາຝຣัັນມາກກວັາ 1.5 ກຣัມຕັອວัນ
ນອກຈາກ່ພສัຊຢຄຸນຂອງຄຸນຂອງຫຍັາຝຣัັນໄນກາຣທำເຄຣືັອງຫອມ ກ็ຖືອວັາເປ็ນຄัນຖວัຕຖຸສำຄัຍໄນກາຣປຣะກອບກລິັນມີກາຣສກัດນັำມัນຈາກຫຍັາຝຣัັນເພືັອໄຊັໄນກາຣບำຣຸງຜິວແລะເສັນຜມ ຕລອດຈນເປ็ນນັำມัນໄນກາຣນວດຜັອນຄລາຢ ແຕັທີັເຫ็ນ່ດັຊัດທີັສຸດຄືອກາຣນำຫຍັາຝຣัັນ່ປປຣຸງອາຫາຣສັວນຫນຶັງກ็ເພືັອ ແຕັງກລິັນແລะສີ ໄນອາຫາຣອິນເດີຢ ອາຫາຣເມດິເຕອຣເຣເນີຢນ ແຖບເອເຊີຢ່ມເນອຣແລะແຖບອາຫຣัບ ເປ็ນຕັນ ຕັາງກ็ມີທัັງເມນູຄາວຫວານທີັມີຫຍັາຝຣัັນເປ็ນສັວນປຣะກອບ ໂດຢສັວນມາກກ็ຈะໄຊັເກສຣໄສັລງ່ປໄນນັำອຸັນ ທິັງ່ວັຈນກຣะທัັງນັำເປລີັຢນເປ็ນສີເຫລືອງອำພัນ ຈຶງນำຫຍັາຝຣัັນມາໄຊັ ຫຣືອ່ມັກ็ໄສັລງ່ປໂດຢຕຣງເພີຢງເລ็ກນັອຢ
ແຫລັງປລູກສำຄัຍຄືອແຖບອິຫຣັານ ທີັຖືອວັາປລູກກัນມາອຢັາງຊັານານ ທາງຝัັງຢຸໂຣປກ็ມີອຢູັບັາງ ທີັສำຄัຍ ຄືອ ຝຣัັງເສສ ສເປນ ອິຕາລີ ແລะ ກຣີຊ ອຢັາງປຣะເທສກຣີຊມີມາກໄນແຄວັນໂຄຊານີ ທີັຖືອວັາເປ็ນແຫລັງເກ็ບເກີັຢວຜລຜລິຕທີັສູງ ມີກາຣສັງອອກ່ປຢัງປຣะເທສຕັາງๆເຊັນ ເຢອຣມัນີ ສຫຣัຖອເມຣິກາ ຈີນ